Μερικές απλές απαντήσεις σε κάποιες από τις σπουδαιότερες απορίες της ανθρωπότητας

Κάθισε αναπαυτικά, ετοίμασε ένα ζεστό ρόφημα, τέντωσε τα πόδια σου και άνοιξε το μυαλό σου. Μετά από πολύ κόπο, ψάξιμο, διάβασμα και ανησυχητικές ποσότητες καφείνης είμαι στην ευχάριστη θέση να σου παρουσιάσω, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, τις απαντήσεις στα ερωτήματα που παιδεύουν το μυαλό των σκεπτόμενων ανθρώπων για αιώνες. Ελπίζω να έχεις έναν κουμπαρά καπού εκεί δίπλα γιατί μετά το τέλος αυτού του ποστ το μυαλό σου θα είναι πολύ πιο πλούσιο απ'ότι στην αρχή του.

1. Τι είναι ο άνθρωπος?

Για χρόνια φιλόσοφοι, επιστήμονες και εκκλησιαστικοί μάχονταν για την προέλευση του ανθρώπου, τη δημιουργία του και την καταγωγή του. Τι είναι ακριβώς αυτό που μας διαφοροποιεί από τα ζώα?  Η μελέτη του DNA δε φαίνεται να βγάζει κάποια άκρη: το ανθρώπινο γονιδίωμα είναι κατά 99% πανομοιότυπο με ενός χιμπατζή. Ακόμα ακόμα είναι 50% ολόιδιο με αυτό μιας μπανάνας. Η διαφορά ίσως έγκειται στο ότι έχουμε μεγαλύτερο εγκέφαλο από τα περισσότερα ζώα –δεν έχουμε όμως τον μεγαλύτερο στη φύση, αν και έχουμε 3 φορές περισσότερους νευρώνες από ένα γορίλλα (86 δισεκατομμύρια για να είμαστε ακριβείς).

Πολλά χαρακτηριστικά που πιστεύαμε ότι μας διαφοροποιούν από τα ζώα, όπως η γλώσσα, η ικανότητά μας να χρησιμοποιούμε εργαλεία, το να αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη, έχουν παρατηρηθεί και σε ζώα. Ίσως το γεγονός ότι αναπτύξαμε πολιτισμό να επηρεάζει και την εξέλιξη των γονιδίων μας, και το αντίστροφο, και αυτό να είναι το καταλυτικό σημείο που μας ξεχώρισε από τα ζώα. Οι περισσότερες θεωρίες των επιστημόνων για το κομβικό σημείο όπου ο άνθρωπος διαφοροποιήθηκε από τον πίθηκο συγκλίνουν στην ικανότητα του να χειρίζεται τη φωτιά. Και μετέπειτα στην ικανότητά του για συνεργασία και για εμπορευματοποίηση των δεξιοτήτων του («ουγκ εγώ θα σου φτιάξω τη σπηλιά ουγκ εσύ θα μου φέρεις ψάρια ουγκ»). Αυτά οδήγησαν στη δημιουργία κοινωνιών και στην καταξίωση του είδους μας έναντι των άλλων ειδών.

Πολύπλοκες αναπτυγμένες κοινωνίες πάντως υπάρχουν πολλές στη φύση, από τις αγέλες των λύκων και τις κερήθρες των μελισσών μέχρι τις μυρμηγκοφωλιές. Αν μπεις σε μια μυρμηγκοφωλιά θα καταλάβεις, είναι χίλιες φορές πιο οργανωμένη από την Αθήνα (αν και εδώ που τα λέμε μέχρι κι ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα είναι πιο οργανωμένο από την Αθήνα). Να δεις που αν κάποια μέρα τα μυρμήγκια μάθουν να ανάβουν σπίρτα αυτό θα σημάνει το τέλος της ανθρωπότητας.

2. Πώς εμφανίστηκε η ζωή?

4 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, μερικά απλά χημικά στοιχεία ανακατεύτηκαν μεταξύ τους και δημιουργήθηκε η αρχή της ζωής: τα πρώτα κύτταρα ικανά να αντιγράφουν τον εαυτό τους. Τόσο απλό. Κάθε κύτταρο του σώματός σου είναι πανομοιότυπο με τα υπόλοιπα. Ένα κύτταρο ενώνεται με ένα άλλο και με ένα άλλο και με άλλο μέχρι να σχηματίσουν μια ομάδα. Αυτή η ομάδα θα αποτελέσει ένα όργανο του σώματός σου, μπορεί την καρδιά, μπορεί το συκώτι, μπορεί το δέρμα σου (γιατί το δέρμα μας θεωρείται κι αυτό όργανο). Όλα αυτά τα όργανα θα συνεργαστούν για να δημιουργήσουν το σώμα σου.

Η ζωή λοιπόν, όλοι οι οργανισμοί, δεν είναι τίποτα άλλο από άρτια οργανωμένες "κοινωνίες" πανομοιότυπων κυττάρων. Τα κύτταρα που αποτελούν την καρδιά σου είναι τα ίδια με τα κύτταρα που αποτελούν το έντερό σου, απλά οργανώθηκαν για να δημιουργήσουν κάτι διαφορετικό.

Εμείς οι άνθρωποι είμαστε άρρηκτα συνδεδεμένοι με τα πρώτα τα αρχέγονα κύτταρα. Αυτά τα κύτταρα που πριν δισεκατομμύρια χρόνια αποφάσισαν πως δε θέλουν να ζουν μόνα στον έρημο πλανήτη και σκέφτηκαν να κάνουν copy paste τον εαυτό τους και να αρχίσουν να πολλαπλασιάζονται. Αλλά πώς αυτά τα χημικά στοιχειά εμφανίστηκαν στη γη και μια μέρα, ξαφνικά, αποφάσισαν να πολλαπλασιαστούν και να ενωθούν και να σχηματίσουν το πρώτο στάδιο της ζωής? Πώς δημιουργήθηκε το DNA? Με τι έμοιαζαν τα πρώτα κύτταρα? Οι επιστήμονες δε φαίνονται να συμφωνούν και ακόμα δεν υπάρχει απόλυτη απάντηση. Οι επικρατέστερες θεωρίες είναι ότι αυτά τα χημικά στοιχεία ενώθηκαν, με τέτοιο τρόπο ώστε να αναπτυχθεί ζωή, σε καυτές λίμνες δίπλα σε ηφαίστεια ή πιθανόν με μετεωρίτες που έπεσαν στη θάλασσα. Ή από το Θεό αν πιστεύεις σε αυτά.

3. Γιατί ονειρευόμαστε?

Περνάμε το ένα τρίτο της ζωής μας ροχαλίζοντας. Κι αν είσαι τεμπέλης και υπναράς μπορεί και περισσότερο. Αν αναλογιστείς πόσο πολύ χρόνο ο άνθρωπος κοιμάται, θα περίμενε κανείς ότι θα ξέραμε τα πάντα σχετικά με τον ύπνο. Αλλά οι επιστήμονες ψάχνουν ακόμα μια ακριβή εξήγηση γιατί κοιμόμαστε και ονειρευόμαστε. Οπαδοί του Φρόυντ υποστηρίζουν ότι τα όνειρα είναι εκφράσεις ανεκπλήρωτων επιθυμιών –κυρίως σεξουαλικών- ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι τα όνειρα είναι απλά εκπυρσοκροτήσεις ενός κοιμισμένου μυαλού.

Πρόσφατες έρευνες σε ζώα σε συνδυασμό με καινούργιες μεθόδους απεικόνισης του εγκεφάλου υποστηρίζουν ότι τα όνειρα παίζουν μεγάλο ρόλο στη μνήμη, στο να μαθαίνουμε καινούργια πράγματα και να βιώνουμε συναισθήματα. Προσωπικά, πάντα πίστευα ότι τα όνειρα είναι απλά μια μικρή παρενέργεια από το defragment που κάνει κάθε βράδυ ο εγκέφαλός μας στο σκληρό δίσκο του.

4. Είναι η λευκή φυλή ανώτερη από τη μαύρη?

Κοίτα, καταλαβαίνω ότι μερικοί άνθρωποι είναι περήφανοι που είναι λευκοί. Σου αρέσει αυτό το λευκό ελαστικό κάλυμμα για τα σπλάχνα και τα κόκαλά σου. Το επιδεικνύεις καθώς βγαίνεις βόλτα στα μαγαζιά, το θαυμάζεις καθώς το κοιτάς μέσα από την αντανάκλαση των βιτρινών. Είναι λίγο ξενέρα που καμιά φορά καίγεσαι στον ήλιο, εγώ ας πούμε παθαίνω έγκαυμα μόνο και μόνο από το φως της τουαλέτας αν κάτσω πολύ ώρα χωρίς μπλούζα. Αλλά και πάλι το να είσαι λευκός είναι πολύ καλύτερο από οποιοδήποτε άλλο χρώμα δέρματος, έτσι δεν είναι?

Όπως επίσης και τα πράσινα Smarties είναι καλύτερα από όλα τα υπόλοιπα Smarties.

Κανένας άνθρωπος με σώας τας φρένας δε θα στερούσε από ένα πράσινο smartie το δικαίωμα να πανηγυρίζει για το ότι είναι πράσινο. Και τι θα πείραζε αν ένα γκρουπ από πράσινα smarties οργανώνονταν και έκαναν παρελάσεις πράσινης περηφάνιας? Θα ήταν άραγε υπερβολικό αν τα πράσινα smarties ζητούσαν να ξεκουμπιστούν τα smarties των άλλων χρωμάτων από το χάρτινο σωληνάριο στο οποίο βρίσκονται όλα στοιβαγμένα? Πώς έχει κάποιος την απαίτηση τα πράσινα smarties να συμβιώσουν με τα κίτρινα smarties ας πούμε? Ή με τα ροζ smarties αν έχεις το θεό σου? Κι αν ψάξεις λίγο την ιστορία θα δεις ότι τα πράσινα smarties είναι αυτά που μπήκαν πρώτα στο σωληνάριο οπότε δικαιωματικά σε αυτά ανήκει όλος ο χώρος του σωληναρίου, ποιός θα μπορούσε να το αρνηθεί αυτό? Τα πράσινα smarties θα κάνουν κουμάντο από δω και στο εξής, πάει και τελείωσε.

Με την ίδια λογική η λευκή φυλή είναι ανώτερη από όλες τις άλλες.

Το χρώμα του δέρματος ενός ανθρώπου το μόνο που αποκαλύπτει είναι τη θέση του ήλιου στο μέρος όπου γεννήθηκαν οι πρόγονοί του. Στην Αφρική οι άνθρωποι είναι μαύροι γιατί η επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας είναι πιο έντονη εκεί. Για τους μελαμψούς ισχύει κάτι παρόμοιο. Οι ξασπρουλιάρηδες έχουν την ατυχία να βλέπουν πάντα συννεφιά. Ένας λευκός έχει τόσες διαφορές από ένα μαύρο όσες και μια λευκή αρκούδα από μια καφέ αρκούδα..

Αν το μόνο για το οποίο είσαι περήφανος είναι το χρώμα του δέρματός σου, τότε το δέρμα από μόνο του είναι μια φυλακή. Ο ρατσισμός δεν είναι τίποτα άλλο από μια μίξη φόβου και οργής εκδηλωμένη προς μια τελείως λανθασμένη κατεύθυνση.

5. Θα βρεθεί φάρμακο κατά του καρκίνου?

Η σύντομη απάντηση είναι όχι. Ο καρκίνος δεν είναι μια απλή ασθένεια, δεν έχει ένα αίτιο και μία θεραπεία, είναι συνδυασμός πολλών πραγμάτων και όπως έλεγε κι ένας καθηγητής μου στην Παθολογία «κάθε καρκίνος σε κάθε έναν ασθενή είναι διαφορετικός», μια φράση που χαρακτηρίζει απόλυτα την πολυπλοκότητα και την ιδιαιτερότητα της ασθένειας.

Ο καρκίνος υπάρχει από την εποχή των δεινοσαύρων και προκαλείται από τρελαμένα κύτταρα που πολλαπλασιάζονται από μόνα τους χωρίς σταματημό. Κι επειδή όπως έμαθες και στην ερώτηση 2, όλοι οι οργανισμοί είναι συνδεδεμένοι με τα πρώτα κύτταρα της δημιουργίας, δηλαδή με αυτά τα πρώτα κύτταρα που έμαθαν να διπλασιάζονται και δημιούργησαν τη ζωή, αυτός ο διπλασιασμός των κυττάρων που πριν εκατομμύρια χρόνια έφτιαξε τη ζωή, αυτός ο ίδιος όταν γίνεται ανεξέλεγκτα δημιουργεί τον καρκίνο. Οπότε η ασθένεια αυτή είναι εντυπωμένη μέσα μας από την αρχή της δημιουργίας. Όσο πιο πολύ ζούμε, τόσο πιο μεγάλος ο κίνδυνος να πάει κάτι στραβά.

Να ξέρεις όμως ότι περίπου οι μισοί καρκίνοι -3,7 εκατομμύρια περιστατικά το χρόνο παγκοσμίως- θα μπορούσαν να αποφευχθούν αν σταματούσαμε το κάπνισμα, τρώγαμε υγιεινά, αθλούμασταν, δεν αγχωνόμασταν και δεν εκτιθόμασταν υπερβολικές ώρες στην ηλιακή ακτινοβολία.

6. Η ομοφυλοφιλία είναι ενάντια στη φύση του ανθρώπου?

Πρέπει να είναι απαίσιο να είσαι ομοφοβικός. Να είσαι αναγκασμένος να σκέφτεσαι όλη μέρα τι κάνουν οι γκέι μεταξύ τους και με τα γεννητικά τους όργανα. Να το βλέπεις στο μυαλό σου ξανά και ξανά, σε high-definition, με κοντινά αηδιαστικά πλάνα. Αυνανίζεσαι γενναία προσπαθώντας να διώξεις τις εικόνες από το μυαλό σου αλλά τίποτα. Είναι εντυπωμένες εικόνες των γκέι μέσα στις μεμβράνες του εγκεφάλου σου. Κάθε φορά που κλείνεις τα μάτια ένα φανταστικό πέος ενός φανταστικού γκέι ξεπροβάλλει από το σκοτάδι, πλησιάζοντας αργά και απειλητικά προς την κατεύθυνσή σου, γελώντας, κοροϊδεύοντας, καγχάζοντας. Πώς τολμάνε οι γκέι να στο κάνουν αυτό?

Προφανώς δε μπορείς να πολεμήσεις με τίποτα το μεγάλο γκέι πέος που έχει στοιχειώσει το μυαλό σου. Δεν έχει φυσική μορφή οπότε δε μπορείς να το αρπάξεις, να το σφίξεις, να το ταρακουνήσεις μέχρι να κορυφώσετε μαζί και να βάλεις έτσι ένα τέλος στη φρικτή φαντασίωση. Οπότε κάνεις το επόμενο μοναδικό πράγμα που μπορείς να κάνεις. Καταδικάζεις τους ομοφυλόφιλους στην κανονική ζωή. Αν σταματούσαν να είναι γκέι για λίγο, ίσως μπορούσες να σβήσεις από το μυαλό σου τη φοβία σου μήπως είσαι κι εσύ. Διαμαρτύρεσαι κατά των γάμων μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου. Με ποιό δικαίωμα να παντρεύονται? Να τους βλέπεις να κυκλοφορύν ελέυθερα χέρι-χέρι και να σου θυμίζουν πόσο σου αρέσουν τα αντρικά πέη? Κι αν τα παιδιά σου τους δουν και αρχίσουν κι αυτοί να φαντασιώνονται όπως κι εσύ? Όχι, πρέπει να εξαφανιστούν.

Πρέπει να είναι απαίσιο να είσαι ομοφοβικός.

Από τη στιγμή που η ομοφυλοφιλία εμφανίστηκε από μόνη της στη φύση, είναι φυσιολογική. Η ομοφυλοφιλία έχει παρατηρηθεί στα ζώα κατά κόρον, θα έχεις πετύχει σκυλιά του ίδιου φύλου να προσπαθούν να τη βρουν μεταξύ τους. Ό,τι υπάρχει στη φύση είναι φυσιολογικό, το αν αντιβαίνει τις καθιερωμένες νόρμες της εκάστοτε κοινωνίας αυτό είναι άλλο θέμα. Είτε σαν μέτρο ελέγχου του υπερπληθυσμού, είτε μια απλή μετάλλαξη στο DNA, είτε μια διαφορετική ανατροφή ενός παιδιού, όποιο λόγο και να είχε η φύση, την ομοφυλοφιλία την έχει διατηρήσει. Όσο δεν προσβάλλει σαν θέαμα σε δημόσιους χώρους (το να απαυτώνονται δύο γκέι στο βαγόνι του μετρό είναι το ίδιο προσβλητικό με το να απαυτώνονται δύο στρέιτ) δε θα έπρεπε να δέχεται τόση κατακραυγή.

Η αλήθεια είναι ότι μια οικογένεια πρέπει να έχει σωστά πρότυπα γονέων και των δύο φύλων. Αλλά η φύση και η εξέλιξη έχει διατηρήσει το φαινόμενο των γκέι, το να προσπαθείς να το καταπιέσεις είναι το μη φυσιολογικό. Βέβαια το να μιλάς για φύση και εξέλιξη σε έναν ομοφοβικό είναι μάταιο, αυτοί δεν ακούνε κανέναν άλλον ήχο εκτός από το εκκωφαντικό καλπασμό τεράστιων ανδρικών μορίων που τρέχουν καταπάνω τους μέσα στο τρομαγμένο σαστισμένο τους μυαλό.

7. Να συνεχίσω να τρώω κρέας ή να γίνω χορτοφάγος?

Από την αρχή της ιστορίας ο άνθρωπος έκανε συνεχώς σφάλματα όσον αφορά στα θέματα της ισότητας, σφάλματα τα οποία μετάνιωνε οικτρά αργότερα. Σκέψου, στην αρχή είχαμε: όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, εκτός από τους σκλάβους φυσικά. Στην πορεία έγινε, όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, εκτός από τους μαύρους φυσικά. Ουπς, κι αυτό έπρεπε να αλλάξει, όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, εκτός από τις γυναίκες φυσικά. Θέλω να πω, δεν αναρωτιέσαι έστω και λίγο τι μπορεί να κάνουμε λάθος στη σημερινή εποχή? Μήπως αυτό που κάνουμε λάθος σήμερα είναι ότι θεωρούμε πως όλες οι ζωές είναι ίσες,… εκτός από των ζώων φυσικά?

Είναι λίγο απλοϊκό το παραπάνω παράδειγμα κι εδώ που τα λέμε το να συγκρίνεις την ανθρώπινη καταπίεση με τα δικαιώματα των ζώων είναι κάπως τραβηγμένο, αλλά μήπως δεν το έχουμε σκεφτεί καλά το όλο θέμα?

8. Γιατί οι άνθρωποι κάνουν κακές πράξεις?

Τον Ιούλιο του 1961 ο Stanley Milgram ένας καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο του Γέιλ διεξήγαγε ένα πείραμα. Ήθελε να δει πόσο πρόθυμοι θα ήταν οι συμμετέχοντες να υπακούσουν σε έναν ανώτερο και να προβούν σε πράξεις που έρχονταν σε αντίθεση με τη συνείδησή τους. Έφτιαξε ένα δωμάτιο στο οποίο βρισκόταν ο ανυποψίαστος συμμετέχοντας μαζί με ένα τύπο με άσπρη ποδιά που υποτίθεται πως ήταν υπεύθυνος για όλο το πείραμα, ήταν ο "ανώτερος". Με απλές προστακτικές εντολές ο ανώτερος διέταζε τον συμμετέχοντα να πατά ένα κουμπί το οποίο έστελνε ηλεκτρισμό σε έναν άνθρωπο στο διπλανό δωμάτιο. Οι κραυγές πόνου και διαμαρτυρίας του ανθρώπου που δεχόταν τον ηλεκτρισμό έφταναν στα αυτιά του συμμετέχοντα, ήξερε δηλαδή ότι κακοποιεί έναν άνθρωπο. Η συντριπτική πλειοψηφία συνέχισε να πατάει το κουμπί, υπακούοντας πειθήνια στον ανώτερο αγνοώντας τις φωνές πόνου, οι οποίες μπορεί μεν να τους αναστάτωναν αλλά δεν τους απέτρεπαν από το να συνεχίσουν.

Ο ανώτερος φορούσε μόνο μια άσπρη ποδιά και χρησιμοποιούσε μόνο απλές φράσεις όπως, σε παρακαλώ συνέχισε, είναι απαραίτητο για το πείραμα να συνεχίσεις, το πείραμα σε χρειάζεται να συνεχίσεις, δεν έχεις άλλη επιλογή παρά να συνεχίσεις. Υπακούοντας σε αυτές τις εντολές οι περισσότεροι συμμετέχοντες βασάνιζαν το συνάνθρωπό τους, χωρίς να ζητάνε περαιτέρω εξηγήσεις.

Οι άνθρωποι λοιπόν, αν εξαιρέσουμε τις ψυχοπαθολογικές συμπεριφορές και τους εγκληματίες, προβαίνουν σε κακές πράξεις απλά επειδή υπακούν σε κάποια αρχή ή μορφή εξουσίας, χωρίς να το έχουν πολυσκεφτεί.

Μια άλλη εξήγηση έρχεται από ένα βρετανό ανθρωπολόγο τον Robin Dunbar. Ο Dunbar έκανε μελέτες στις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους σε συνδυασμό με περιοχές του εγκεφάλου τους και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κάθε άνθρωπος μπορεί να συναναστραφεί κοινωνικά με ένα μέσο όρο 150 ανθρώπων. Με 150 άτομα περίπου ο καθένας μας μπορεί να κάνει παρέα, να συνεργαστεί, να προσπαθήσει να ξαναεπικοινωνήσει σε περίπτωση που έχουν χαθεί, να πάει για καφέ ή να κάνει τσατ στο ίντερνετ. Τόσους αντέχει να δεχτεί το ανθρώπινο μυαλό.

Τα υπόλοιπα δισεκατομμύρια ανθρώπων που δεν ανήκουν στην ομάδα των 150 δε μας ενδιαφέρουν. Δε δίνουμε δεκάρα ακόμα κι αν τους χτυπήσει μετεωρίτης σήμερα κιόλας. Ο ζητιάνος στο δρόμο?, πφ δεν είναι γνωστός μας, τον προσπερνάμε χωρίς δεύτερη ματιά. Ο Πακιστανός? να γυρίσει γρήγορα στη χώρα του. Ο γείτονας? φασαριόζος, να ξεκουμπιστεί να ησυχάσουμε. Οι ολυμπιακοί? να πνιγούν όλοι στο λιμάνι τους. Οι ευρωπαίοι? κρυόκωλοι φλώροι. Οι μαύροι? πίθηκοι. Οι κινέζοι? κιτρινιάρηδες.

Είναι τόσο δύσκολο να συμπονέσουμε παραπάνω από 150 άτομα. Ακόμα κι αν δεις κάποιον άγνωστο  σε σένα άνθρωπο να υποφέρει, κι αυτό σε στεναχωρήσει και σε αναστατώσει, κατά πάσα πιθανότητα δε στεναχωριέσαι για τον συγκεκριμένο άγνωστο άνθρωπο αλλά υποσυνείδητα έχεις βάλει τον εαυτό σου ή κάποιον οικείο σου στη θέση του και γι’αυτό κλονίστηκες.

Παιδιά πεθαίνουν στην Αφρική αυτή τη στιγμή που μιλάμε και δε δίνει κανείς δεκάρα, πώς είναι δυνατόν? Το i-phone που αγόρασες και είναι μια μαλακία και κάνει 800 ευρώ, αν το πούλαγες θα εμβολιάζονταν 800 παιδάκια στην Αφρική. Θα σωζόντουσαν 800 ζωές. Κάθε μέρα που περνάει και εξακολουθείς να μην πουλάς το i-phone σου είναι σαν να σκοτώνεις 800 παιδάκια. Σόρι, αλλά οι αριθμοί μιλάνε από μόνοι τους. i-Δολοφόνε!

Μια ενδιαφέρουσα θεωρία που είχα διαβάσει πρόσφατα ονόμαζε τις έρευνες του Dunbar σαν το φαινόμενο Βαβέλ. Θυμάσαι την ιστορία στην Παλαιά Διαθήκη, που ήθελαν οι άνθρωποι να χτίσουν έναν πύργο που να φτάνει το Θεό και ο Θεός για να τους τιμωρήσει τους έκανε να μιλάνε διαφορετικές γλώσσες και μετά δε μπορούσαν να συνεννοηθούν και δε χτίστηκε ποτέ? Η θεωρία λέει πως η «κατάρα» δεν ήταν οι πολλές διαφορετικές γλώσσες, αλλά ο αριθμός Dunbar  η ανικανότητά μας να συμπάσχουμε με περισσότερα από περίπου 150 άτομα.

Η αδυναμία μας να συμπονέσουμε και να δούμε σαν ισότιμους στη ζωή, τους υπόλοιπους συνανθρώπους μας, είναι ίσως ο λόγος που όλοι τρώγονται και τσακώνονται μεταξύ τους. ΚΚΕ-χρυσαυγίτες, συριζαίοι-νεοδημοκράτες, παναθηναϊκοί-ολυμπιακοί, ηρακλιώτες-χανιώτες, ξανθές-μελαχρινές, άσπροι-μαύροι, στρειτ-γκει, Λάρισα-Βόλος. Δεν είναι οι διαφορετικές απόψεις η αιτία της διαμάχης, είναι η κατάρα μας να θέλουμε να εντασσόμαστε υποσυνείδητα σε μια ομάδα 150 ατόμων και να πολεμάμε όλους τους υπόλοιπους.

Ο αριθμός 150 είναι απλά ο μέσος όρος, δεν είναι απόλυτος. Σύμφωνα με τη θεωρία του Dunbar ια άλλους ανθρώπους ο αριθμός αυτός των οικείων ανθρώπων μπορεί να είναι πολύ πιο μικρός και για άλλους πολύ μεγαλύτερος.

9. Γιατί μας αρέσουν τα θρίλερ?

Κάθεσαι στον καναπέ του σπιτιού σου και βλέπεις ένα θρίλερ. Το οπτικό νεύρο του ματιού σου λαμβάνει από την οθόνη την εικόνα του δολοφόνου με το μπαλτά και τη μεταφέρει στον εγκέφαλό σου για να την επεξεργαστεί. Ο εγκέφαλος με τη σειρά του εκτελεί δύο διεργασίες. Μια αργή και μία γρήγορη. Στην πρώτη διεργασία, την αργή, ο πρόσθιος λοβός σου αξιολογεί την απειλή, συνειδητοποιεί ότι βλέπεις απλά μια ταινία, ότι ο δολοφόνος είναι απλά ένας ηθοποιός κι ότι εδώ που τα λέμε το μεικ-απ του δεν τον κάνει και τόσο τρομακτικό.

Στη δεύτερη διαδικασία όμως, η οποία είναι πολύ πιο γρήγορη, την εικόνα του δολοφόνου την επεξεργάζεται η αμυγδαλή, μια περιοχή του εγκεφάλου που μοιάζει με αμύγδαλο και ασχολείται με τα έντονα συναισθήματα. Η αμυγδαλή ως πιο «γρήγορη» ενεργοποιεί το μηχανισμό «πάλης ή φυγής», το γνωστό και fight or flight, σε περίπτωση που η απειλή είναι αληθινή. Μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου έχει απελευθερώσει γύρω στις 30 διαφορετικές ορμόνες για να σε προετοιμάσουν για δράση. Αναπνέεις γρηγορότερα λαμβάνοντας περισσότερο οξυγόνο, η παραγωγή ινσουλίνης αναστέλλεται ώστε ο εγκέφαλος να δεχτεί περισσότερη γλυκόζη και να υπερλειτουργήσει, η καρδιά χτυπάει πιο γρήγορα για να στείλει αίμα στους μύες και να είναι σε ετοιμότητα να σε προστατεύσουν.

Μέχρι ο «αργός» πρόσθιος λοβός να καταφέρει να ηρεμήσει τη «γρήγορη» υστερική και φοβιτσιάρα αμυγδαλή εσύ: έχεις ιδρώσει με κρύο ιδρώτα για να «δροσιστεί» το σώμα σου από την υπερβολική αιμάτωση που προκάλεσε η ταχύπαλμη καρδιά , έχεις χλωμιάσει, και οι κόρες των ματιών σου έχουν διασταλεί για να μπορέσεις να διακρίνεις περισσότερους κινδύνους στο σκοτάδι, ενώ περισσότερες λειτουργίες όπως η πέψη έχουν πάψει να λειτουργούν για μη δεσμεύσουν ενέργεια από άλλες σημαντικότερες. Αφού γίνουν όλα αυτά, έρχεται μετά ο πρόσθιος λοβός και στα εκλογικεύει λέγοντας «έλα παιδιά χαλαρώστε, μια ταινία είναι, chill».

Ένας λόγος λοιπόν που μας αρέσει να τρομάζουμε είναι ότι τη βρίσκουμε με αυτό το κοκτέιλ ορμονών και την έντονη διέγερση και ετοιμότητα που μας προκαλούν, σε συνδυασμό με την καθησυχαστική αίσθηση ανακούφισης που έρχεται μετά, ότι όλα οκέι, μια ταινία είναι μόνο. Κι αν προσθέσεις σε αυτά και την έκλυση ενδορφινών και ντοπαμίνης, αναλγητικές κατά κύριο λόγο ορμόνες που προκαλούν ευφορία –και οι οποίες είναι ένας μηχανισμός άμυνας του οργανισμού που βρίσκεται σε κατάσταση συναγερμού για να αντιμετωπίσει ένα επικείμενο και πιθανώς επώδυνο χτύπημα από το πράγμα που σε τρόμαξε (ο οποίος τελικά πόνος δεν έρχεται ποτέ και μένει μόνο η αναλγητική μαστούρα των ενδορφινών)- καταλαβαίνεις γιατί τη βρίσκουμε τόσο πολύ με το να μας τρομάζουν.

Ο πρόσθιος λοβός του εγκεφάλου που ασχολείται με την εκλογίκευση του ερεθίσματος που μας τρόμαξε δεν είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένος στα παιδιά και γι’αυτό τα παιδιά τρομάζουν πιο εύκολα. Τα θρίλερ λοιπόν είναι ωραία μόνο για τους ενήλικες. Κι αν μερικοί ενήλικες τρομάζουν ακόμα με θρίλερ τότε σημαίνει ότι είναι ακόμα παιδιά!

Ή φλώροι.

10. Ροχαλίζουν τα ζώα?

Το ροχαλητό συμβαίνει όταν οι μαλακοί ιστοί στο λάρυγγα ή στη μύτη μπλοκάρουν τους αεραγωγούς σου και καθώς αναπνέεις με δύναμη κατά τη διάρκεια του ύπνου, ο αέρας τους κάνει να πάλλονται και να χτυπάνε μεταξύ τους, δημιουργώντας έτσι τον χαρακτηριστικό ήχο του ροχαλητού. Προσωπικά έχω δει σκύλο να κοιμάται στο δρόμο και να ροχαλίζει. Προφανώς τον έδιωξε η γυναίκα του από το κρεβάτι γιατί δεν άντεχε άλλο. Τα θηλαστικά γενικά είμαστε τα μόνα ζώα που ροχαλίζουν, κι αυτό συμβαίνει εξαιτίας της κοινής δομής του προσώπου και του τραχήλου μας. Έχουμε κοινά χαρακτηριστικά γιατί λόγω αυτών μπορούμε και θηλάζουμε.

Τα ψάρια δε ροχαλίζουν, γιατί αναπνέουν μέσα από τα βράγχια. Και ναι, τα ψάρια κοιμούνται.

11. Είναι οι πρόσφατες ταινίες του Μπάτμαν η καλύτερη μεταφορά ήρωα κόμικ στη μεγάλη οθόνη?

Η σύντομη απάντηση είναι όχι. Η μακροσκελής απάντηση είναι φυσικά και όχι, ήρθα να δω ταινία με σούπερ-ήρωα όχι να  πέσω σε κατάθλιψη. Αν πήγαινες στα Village, μαζί με το εισιτήριο σου και το κουπόνι για τα Fridays, θα σου έδιναν και μια συνταγή για αντικαταθλιπτικά. Οι ταινίες του Νόλαν με τον Μπάτμαν είναι υπερβολικά βαριές και πομπώδεις.  Δε λέω, έχουν αρκετές υπερ-γαμάτες σκηνές αλλά ντάξει, ριλάξ λιγάκι. Το να ονομάζεις τον Μπάτμαν Σκοτεινό Ιππότη είναι σαν να λες τον Παπα-Στρούμφ Μπλε Πατριάρχη: δεν ξεγελάς κανέναν. Η ιστορία του Μπάτμαν είναι μια παιδική ιστορία για ένα δισεκατομμυριούχο που ντύνεται σαν νυχτερίδα και ρίχνει μπουνιές στη μύτη εγκληματιών. Το να τον βάζεις ντυμένο με τα πέτσινα και τη μπέρτα να συζητά σοβαρά σε ταράτσες μπροστά σε ένα μουντό σκηνικό, με δυστυχισμένους συμπρωταγωνιστές και παντού στην πόλη από κάτω να κυκλοφορεί μιζέρια, δυστυχία και εγκληματίες, μου δημιουργεί σχιζοφρένεια, δεν ξέρω αν πρέπει να κλάψω ή να γελάσω.

12. Είναι οι μπανάνες ραδιενεργές?

Οι μπανάνες είναι πλούσιες σε κάλιο(potassium) το οποίο είναι απαραίτητο σε πολλές βιολογικές διεργασίες  που γίνονται μέσα στο σώμα μας όσο εμείς ανυποψίαστοι κυκλοφορούμε σε αυτό τον πλανήτη με τα παράξενα κουρέματά μας και τα άβολα παπούτσια μας. Όμως κάποια από τα άτομα του καλίου είναι ραδιενεργά –δηλαδή όταν διασπώνται εκπέμπουν βήτα και γάμα ακτινοβολία. Αυτό είναι ευρέως αποδεκτό από όλη την επιστημονική κοινότητα, δεν είναι αστικός μύθος. Η δημοτικότητα μάλιστα της μπανάνας σαν μονάδα μέτρησης της ακτινοβολίας οδήγησε στη δημιουργία του BED(Banana Equivalent Dose) δηλαδή την Ισοδύναμη Δόση Μπανάνας για να μετράμε τη ραδιενέργεια. Έτσι μια έκθεση σε ραδιενεργά υλικά μετριέται σε κλίμακα από το χαμηλότερο που είναι μια μπανάνα έως το μεγαλύτερο που είναι το πυρηνικό ολοκαύτωμα.  

Για να πάρεις μια ιδέα για τη ραδιενέργεια της μπανάνας αναλογικά, η διαρροή στο πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκοσίμα ήταν ισοδύναμη με 75 εκατομμύρια μπανάνες. Αν φας γύρω στις 200 μπανάνες θα δεχτείς ακτινοβολία όση μια ακτινογραφία θώρακος!